Gruczoł wydzielania wewnętrznego ( gruczoł dokrewny) są to miejsca w których wytwarzane są hormony. Gruczoły wychwytują z krwi składniki odżywcze i w procesach biochemicznych, wytwarzają w komórkach hormony, które następnie przekazują do krwioobiegu. Ten proces nazwany został wydzielaniem wewnętrznym.
Hormony są niezbędne nam do życia i biorą udział w szeregu reakcji biochemicznych, zachodzących w naszym organizmie. Hormony to substancje, które utrzymują organizm w homeostazie czyli równowadze i nie pełnią funkcji budulcowych ani energetycznych, chociaż w sposób pośredni oczywiście ich poziom ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie i witalność.
Najważniejszym i nadrzędnym narządem wewnątrzwydzielniczym jest podwzgórze. Podwzgórze pełni funkcje koordynatora zawiadującego pracą wszystkich gruczołów dokrewnych. Reguluje i nadzoruje produkcje i wyrzucanie z narządów hormonów poprzez wysyłanie sygnałów do przysadki mózgowej. Przysadka mózgowa wydziela hormony, które hamują lub uaktywniają działanie podrzędnych gruczołów dokrewnych.
Omówimy sobie krótko gruczoły dokrewne:
Przysadka mózgowa jako koordynator, wytwarza następujące hormony:
- Hormon wzrostu (GH) odpowiedzialny za wzrost organizmu (transport aminokwasów, syntezę białek, wzrost poziomu glukozy we krwi, rozkład tłuszczów, zatrzymanie jonów wapniowych i fosforanowych – zdrowe kości.
- Prolaktyna (PRL) – wydzielanie mleka (laktacja), u kobiet karmiących hamuje wydzielanie estrogenu blokując menstruację i owulację.
- Hormon adrenokortykotropowy ACTH wzmaga wydzielanie hormonów przez korę nadnerczy.
- Hormon tyreotropowy TSH – pobudza tarczycę do wydzielania T3 i T4 (trijodotyroniny i tyroksyny) pobudza metabolizm. Występuje między tymi gruczołami zasada sprzężenia zwrotnego, tzn. zwiększenie stężenia TSH powoduje zwiększenie stężenia T4 (tyroksyna) i T3 (trójjodotyronina), których zwiększenie stężenie we krwi powoduje zmniejszenie wydzielania TSH.
- Hormon folikulotropowy FSH – u kobiet pobudza wzrost i dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego oraz wydzielanie estrogenu, u mężczyzn pobudza spermatogenezę.
- Hormon luteinizujący LH – u kobiet podtrzymuje jajeczkowanie i produkcję progesteronu, a u mężczyzn pobudza produkcję testosteronu.
- Endorfiny PEA – tzw. hormon szczęścia, dobre samopoczucie.
- Hormon melanoforowy MSH – pobudza komórki barwnikowe skóry do syntezy melaniny.
- Oksytocynę – wspomaga zapłodnienie, skurcze mięśni macicy przy porodzie.
- Wazopresynę ADH (hormon antydiuretyczny) – gospodarka wodna organizmu.
Niedoczynność przysadki wywołuj upośledzenie rozwoju biologicznego i karłowatość. Nadczynność przysadki objawia się przedwczesną dojrzałością płciową i gigantyzmem lub akromegalią (u dorosłych rozrost tkanek miękkich – stóp, dłoni, żuchwy, nosa, małżowin usznych, języka, wałów nadoczodołowych, serca. Przerost i deformacja kości, bóle stawów i kości, wzmożona potliwość, nadmierne owłosienie, pogrubienie skóry)